باز کردن گرفتگی‌ ها – گرفتگی رگ‌های خونی، روده، مجاری ادرار و…

۱- بادروج یا ریحان کوهی
۲- حوک
۳- آویشن و نمک
۴- نی نیشکر
۵- انجیر
۶- بادمجان
۷- داروی شافیه بهمراه روغن تخم ترب
۸- روغن مالی موی بدن
۹- شیر شتر

– شیر شتر
در روایت آمده: «شیر شتران ماده درمان تمام بیماری‌ها و معلولیت‌ها در بدن است و بدن را پاک‌سازی می‌کند و چربی (رسوب‌کرده) را خارج می‌کند و آن را می‌شوید.» (طب الائمه/ص۱۰۲)
موادی که در رگ‌ها رسوب می‌کنند و باعث گرفتگی می‌شوند نوعاً از جنس چربی هستند و باز کردن آن‌ها بسیار مشکل است و درنهایت مجبور می‌شوند که یک رگ از پا بگیرند و با رگ قلب جایگزین کنند. ولی شیر شتر این خاصیت را دارد که مانند صابون این چربی را برطرف می‌کند.
در روایت آمده: «ادرار شتر بهتر از شیر شتر است.» (اصول کافی/ج۶/ص۳۳۸) می‌توان گفت همان خواص شیر شتر که برطرف کردن چربی است، در ادرار شتر بیشتر وجود دارد.

– ریحان کوهی از ریحان معمولی برگ ریزتری دارد و ظاهراً تخم ریحان کوهی همان تخم شربتی است، البته در بعضی کتب آمده که بادروج یعنی بادرنج و بادرنج همان بادرنجبویه است که در مشهد فراوان است.
– در روایت آمده: «کسی روی یک سفره با امام کاظم (ع) نشسته بود و امام فرمود بادروج بیاورید، دوست دارم اولین لقمه‌ام بادروج باشد، زیرا این راه بسته‌شده را باز می‌کند و سبب اشتها به غذا می‌شود و التهاب چشم را برطرف می‌کند، اگر اولین لقمه بادروج باشد دیگر اهمیت نمی‌دهم که غذا چه باشد و دیگر ترسی از بیماری نخواهم داشت و …» (اصول کافی/ج۶/ص۳۶۴) به‌احتمال‌زیاد مراد از سدد در این روایت گرفتگی دستگاه گوارش است زیرا صحبت از غذا و اشتها شده است ولی چون در ادامه به التهاب چشم اشاره شد می‌توان گفت که گرفتگی اختصاص به دستگاه گوارش ندارد.
 
– حوک: در مورد اینکه حوک چیست اختلاف است ولی با توجه به روایات به‌احتمال‌زیاد همان بادروج یا ریحان کوهی است، ریحان کوهی در کوه فراوان است و شبیه به خوشه گندم است، امام صادق (ع) می‌فرمایند:  «حوک سبزی پیامبران (ع) است و هشت خاصیت دارد، غذا را هضم می‌کند (به‌جایی می‌رساند که بدن تواند استفاده کند) و راه بسته‌شده را باز می‌کند و آروغ را خوش‌بو می‌کند و بدن (یا دهان) را خوش‌بو می‌کند و سبب اشتها به غذا می‌شود و بیماری را بیرون می‌کشد و ایمنی از جذام است و اگر (حوک) درون انسان قرار گیرد کل بیماری‌ها را از بین می‌برد.» (اصل کافی/ج۶/ص۳۶۴) متأسفانه امروزه به‌جای استفاده از سبزی‌های مفید مانند حوک از سبزی‌هایی استفاده می‌کنیم که مفید نیستند و یا مضر هستند مانند تره شاهی یا گشنیز. یک بیماری به نام روده مستقیم است که فرد مبتلا به آن نمی‌تواند غذا را جذب کند و مستقیم غذا را دفع می‌کند ازاین‌رو لاغر می‌شود، وقتی مجرای منتهی به کبد و طحال بسته شود مواد غذایی جذب نمی‌شود و همان‌گونه دفع می‌شود. در روایت تعبیر «یمرئ» آمده که به معنی رساندن غذا به مرحله جذب و استفاده است و با هضم تفاوت دارد. ازاین‌رو می‌توان گفت مراد از باز کردن را بسته، باز کردن مجاری کبد و طحال است تا کار گوارش به‌درستی صورت گیرد و غذا جذب بدن شود. از طرفی در روایت آمده که وقتی حوک در بدن قرار گیرد کل بیماری‌ها را از بین می‌برد، پس می‌توان گفت که باز کردن راه بسته اختصاص به مجاری دستگاه گوارش ندارد و می‌تواند شامل که مجاری حتی رگ‌های خونی هم باشد.
 
–  آویشن و نمک:
در روایت آمده: «آویشن و نمک (وقتی جمع شوند) باد (درد یا التهاب) قلب را طرد می‌کنند و راه بسته‌شده را باز می‌کنند و خلط (بلغم) را می‌سوزاند و سبب ریزش (حرکت) آب می‌شود و …» (مکارم الاخلاق/ص۱۹۱) با توجه به روایت که صحبت از مشکلات قلب می‌کند، مراد از باز کردن راه بسته در این روایت باز کردن گرفتگی عروق قلب است،

– نی نیشکر
 امام رضا (ع) می‌فرمایند: «قصب السکر یفتح السدود ولا داء فیه ولا غائله.»[1] یعنی «نی نیشکر راه بسته‌شده را باز می‌کند و هیچ آسیبی به بدن نمی‌زند.» نی نیشکر اگر تازه و سبز باشد قابل‌خوردن است و در بعضی کشور‌ها متداول است که آب‌میوه‌گیری‌ها آن را به مردم عرضه می‌کنند.

– انجیر
امام علی (ع) می‌فرمایند: «خوردن انجیر راه بسته‌شده را باز می‌کند و برای التهاب کولون مفید است، پس در روز انجیر زیاد بخورید و در شب بخورید ولی (درشب) زیاده‌روی نکنید.» (طب الائمه/ص۱۳۷) در روایت تعبیر «تلین السدد» آمده، معلوم می‌شود که بسته شدن در اثر سفت شدن و ورم و مانند این‌ها است. با توجه به قراینی که در روایت آمده این درمان بیشتر مربوط به مجاری گوارشی است البته شاید بتوان عمومیت هم برداشت کرد. قولنج یعنی التهاب و ورم روده بزرگ که مانع از عبور مدفوع می‌شود. چون مصرف انجیر ایجاد حساسیت می‌کند و شاید سبب ایجاد ورم در بعضی اعضا بدن شود، نباید در شب زیاد مصرف شود (حداکثر سه تا شش عدد) ولی مصرف زیاد در روز مانعی ندارد.
– انجیر برای بواسیر مفید است، بخصوص بواسیر نر یا ساچمه‌ای که دانه‌هایی در انتهای روده هستند و مانع خروج مدفوع می‌شوند، کسی که مبتلا باشد باید منتظر شود تا این دانه‌ها بیرون بیاید تا بتواند عمل تخلیه را انجام دهد، خوردن انجیر این دانه‌ها را نرم و خروج مدفوع را نرم می‌کند. خوردن انجیر برای بواسیر ماده هم خوب است.

– بادمجان
امام صادق (ع) می‌فرمایند: زیاد بادنجان بخورید در فصل خرماپزان، زیرا درمان کل بیماری‌ها است و طراوت صورت را زیاد می‌کند و رگ‌های خونی را نرم می‌کند و آب مرد را زیاد می‌کند.» (مکارم الاخلاق/ص۱۸۴)
– البته در بعضی مناطق خرما نیست و می‌توان نزدیک‌ترین محل که خرما دارد را در نظر گرفت. معمولاً فصل خرماپزان تیرماه و مردادماه است. در این روایت مراد این نیست که در دیگر فصول سال بادنجان مصرف نشود بلکه مراد این است که مصرف آن در این زمان خاص درمان کل بیماری‌ها است. کسی که مبتلا به تصلب شرایین است دیواره رگ‌هایش سخت می‌شود و ممکن است ترک بخورد یا پاره شود و اگر خون‌ریزی مغزی باشد می‌تواند سبب سکته مغزی، فلج یا مرگ شود، با توجه به روایت، بادنجان رگ‌ها را نرم می‌کند و برای این بیماری مفید است. همچنین نرم شدن رگ‌ها خون‌رسانی به صورت را بهبود می‌بخشد و سبب شادابی پوست صورت می‌شود.

– شافیه
در روایت درباره داروی شافیه آمده: «هرگاه نه‌ماهه شد برای بیماری سدد مفید است و زیادی خواب و هذیان‌گویی در خواب و درد و ترسیدن و پریدن از خواب، روغن تخم ترب بگیرند و به همراه یک عدس از داروی شافیه، موقع خواب و ناشتا مصرف کنند.» (بحار الانوار/چ۵۹/ص۲۵۳).
– «سدد» به دو طریق تلفظ می‌شود و معنی آن‌ها متفاوت است، اگر بخوانیم «سَدد» به معنی گرفتگی و بسته شدن راه است اما اگر بخوانیم «سُدد» با توجه به کتب لغت به معنی تاری دید و صدای گوش و کندی ذهن است. چون در روایت صحبت از زیادی خواب و هذیان در خواب و درد و ترس و پریدن در خواب است، به‌احتمال بیشتر مراد همان بیماری سُدد است. چون احتمال دارد که تخم ترب مانند بعضی تخم‌های دیگر مانند خردل و کنجد خودش روغن داشته باشد، باید از تخم ترب تازه و با فشردن آن روغن بگیرند ولی اگر خیلی روغن نداشت، به آن روغن اضافه کنند و مدتی بگذارند یا حرارت دهند سپس صاف کنند.

– روغن‌مالی
روغن‌مالی در روایات بسیار توصیه‌شده و پیامبر (ص) به این کار مقید بودند تا جایی که اگر کسی می‌پرسید پیامبر کیست، به او می‌گفتند کسی که موهایش مرتب است و روغن‌مالی شده. از فواید روغن‌مالی موها، شفاف شدن صورت است، اگر روغن روی صورت مالیده شود خیلی کم نفوذ می‌کند ولی اگر به سر مالیده شود بیشتر نفوذ می‌کند، مستحب است که روغن روی جاهایی که مو هست مالیده شود شامل سر، ابرو، محاسن، سبیل و داخل بینی، زیرا روغن از طریق مو جذب و وارد بدن می‌شود. روغن‌مالی برای بانوان هر شب و برای آقایان هفته‌ای دو بار توصیه‌شده است.
پیامبر (ص) می‌فرمایند: «روغن‌مالی در شب سبب می‌شود که روغن (وارد بدن شود و) در رگ‌ها جریان پیدا کند و پوست را نرم می‌کند.» (اصول کافی/ج۶/ص۵۱۹) شاید جریان روغن در رگ‌ها برای نرم کردن رگ‌ها و باز کردن گرفتگی مفید باشد، زیرا در روایت گفته که پوست را نرم می‌کند و این از طریق بهبود خون‌رسانی و باز کردن مویرگ‌ها انجام می‌شود.
در روایت آمده: «اگر مردم می‌دانستند که در روغن بنفشه چه خاصیتی دارد همانا آن را می‌خوردند.» (اصول کافی/ج۶/ص۵۲۲)

در روایت آمده: «روغن‌مالی پوست را نرم می‌کند و مغز را زیاد می‌کند و مجاری آب را آسان می‌کند و خشکی و سیاهی پوست را برطرف می‌کند و رنگ (صورت) را روشن می‌کند.» (اصول کافی/ج۶/ص۵۱۹) با توجه به این روایت روغن‌مالی باعث زیادشدن یا ترمیم مغز می‌شود و می‌تواند برای افرادی که آسیب مغزی دیده‌اند و یا ضربه‌مغزی شده‌اند مفید باشد. مجاری آب شامل مجاری عرق و رگ‌های خونی می‌شود و مراد از آسان کردن همان باز کردن است لذا می‌توان گفت که روغن‌مالی برای گرفتگی رگ‌ها مفید است.
از خواص دیگر روغن‌مالی با روغن بنفشه درمان شوره سر و سیاه شدن مو است.